Y fannod
Bannod bendant yn unig a geir yn y Gymraeg, sef yr, y, 'r. Gall enw, sut bynnag, sefyll ar ei ben ei hun yn llwyr, heb y fannod yn rhagflaenu:
bachgen | a boy |
merch | a girl |
cyfaill | a friend |
cath | a cat |
haf | a summer |
yr a ddewisir:
(i) o flaen llafariad
yr afal
|
the apple
|
yr ochr
|
the side
|
yr eryr
|
the eagle
|
yr amser
|
the time
|
yr ŷd
|
the corn
|
yr uned
|
the unit
|
(ii) o flaen deusain, ac eithrio pan yw elfen gyntaf y ddeusain honno yn w gytsain (elfen lafarog yw'r w yn wythnos, wyn etc.)
yr aur
|
the gold
|
yr wythnos
|
the week
|
yr iaith
|
the language
|
yr wyn
|
the lambs
|
yr iâ
|
the ice
|
yr oerni
|
the cold
|
yr awr
|
the hour
|
yr eira
|
the snow
|
(iii) o flaen h
yr haf
|
the summer
|
yr hydref
|
the autumn
|
yr helynt
|
the bother
|
yr hwrdd
|
the ram
|
yr haul
|
the sun
|
yr hwyaden
|
the duck
|
(iv) rhwng gair sy'n gorffen � chytsain a gair sy'n dechrau � llafariad neu ddeusain (ac eithrio gair sy'n dechrau ag w gytsain)
dyfodol yr iaith
|
the future of the language
|
Cymdeithas yr Iaith Gymraeg
|
The Welsh Language Society
|
diwedd yr wythnos
|
the end of the week
|
cabinet yr wrthblaid
|
the shadow cabinet
|
troed yr ebol
|
the colt’s foot
|
y a ddewisir:
(i) o flaen cytseiniaid (ac eithrio h )
y dyn
|
the man
|
y chwaer
|
the sister
|
y lle
|
the place
|
y bwced
|
the bucket
|
y rhaw
|
the spade
|
y tŷ
|
the house
|
y cathod
|
the cats
|
(ii) o flaen wgytsain )
y wal
|
the wall
|
y wlad
|
the country
|
y wraig
|
the wife
|
y wawr
|
the dawn
|
y wyrth
|
the miracle
|
y weledigaeth
|
the vision
|
iii) rhwng dwy gytsain neu rhwng cytsain ac wgytsain )
ger y dref
|
near the town
|
yn y wlad
|
in the country
|
dan y bwrdd
|
under the table
|
oddi wrth y plant
|
from the children
|
dros y glwyd
|
over the gate
|
'ra ddewisir yn dilyn llafariad neu ddeusain
i'r llyfrgell
|
to the library
|
o'r tŷ
|
from the house
|
drysau'r car
|
the doors of the car
|
mae'r dynion…
|
the men are…
|
ffenestri'r capel
|
the windows of the chapel
|
Enghreifftiau:
Mae’r plant yn chwarae
|
The children are playing
|
Dacw’r afon
|
There’s the river
|
Neidiodd dros y wal
|
He jumped over the wall
|
Crochaf yr afon, lleiaf y pysgod
|
The louder the river, the fewer the fish
|